% of readers think this story is Fact. Add your two cents.

Hôm 15/7/2015, ở Pittsburgh, Chưởng lý Liên bang Mỹ David J. Hickton thông báo về thắng lợi mới nhất của các cơ quan liên bang trong cuộc chiến chống tội ác trên mạng. Ông nói: “Chúng tôi đã phá được một tổ ong bầu trên mạng của bọn hacker tội phạm, mà nhiều người đã tin rằng không thể thâm nhập được. Chúng tôi đang trong quá trình truy bắt và buộc tội những con ong này.” Tới sáng hôm sau, hơn 70 người trên khắp thế giới đã bị buộc tội, bị bắt hoặc khám xét trong một chiến dịch mà Bộ Tư pháp Mỹ gọi là “nỗ lực thực thi pháp luật phối hợp quốc tế lớn nhất từng có nhắm vào một diễn đàn tội phạm trên mạng.”

Sau cuộc điều tra quốc tế 18 tháng do Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) đứng đầu, được gọi là Chiến dịch Chân trời Che giấu (Shrouded Horizon), những hacker trên một trang mạng tên là Darkode đã bị buộc tội chuyển ngân lậu, rửa tiền, và âm mưu lừa đảo qua computer. Những tội ác này để lại dấu vết khắp nơi, trong đó có một thành viên thâm nhập được các công ty như Microsoft và Sony, và một thành viên khác xóa sạch dữ liệu của hơn 20 triệu nạn nhân. Ông Hickton nói Darkode gây ra “một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với tính toàn vẹn của dữ liệu trên computer ở Mỹ và trên khắp thế giới”. Những computer của trang mạng này được xem là “chống đạn”, tránh bị luật pháp đụng tới nhờ đặt các máy chủ ở hải ngoại – trong đó có một máy được truy dấu vết tới Seychelles, đảo quốc hẻo lánh ở Ấn Độ Dương. Phó Giám đốc FBI Mark F. Giuliano nói: “Bọn tội phạm trên mạng không nên được có một nơi trú ẩn an toàn để lựa chọn các công cụ hành nghề của chúng, và Chiến dịch Chân trời Che giấu cho thấy chúng tôi sẽ làm tất cả những gì trong khả năng của mình để triệt phá những hoạt động phi pháp của chúng.”

Ít ra là cũng tạm thời. Hai tuần sau, “Sp3cial1st”, quản trị viên chính của trang mạng Darkode, đăng một phát biểu trả đũa trên một trang mới – càng cho thấy rõ nỗi vất vả của các cơ quan liên bang trong việc giữ gìn trật tự trị an cho Internet. Sp3cial1st viết: “Phần lớn nhân viên vẫn bình an, cùng với các thành viên cao cấp. Dường như là các cuộc bố ráp tập trung vào những người mới gia nhập hoặc những người đã giải nghệ từ nhiều năm. Diễn đàn sẽ trở lại.” Hắn thề là tổ chức này sẽ tập hợp trở lại ở vùng sâu thẳm nhất, khó thâm nhập nhất trên mạng gọi là Dark Net – một nơi mà bất cứ ai, trong đó có giới tội phạm, có thể hoạt động gần như ẩn danh. Và Dark Net có thể không bao giờ bị phá bỏ – mà tiện thay lại nhờ các cơ quan liên bang đã tạo ra nó và vẫn đang tài trợ cho nó lớn mạnh.

Dark Net (đôi khi được gọi là Dark Web) vận hành trên trình duyệt Tor, phần mềm miễn phí che giấu vị trí và hoạt động của người lướt mạng. Ban đầu được Phòng Nghiên cứu Hải quân Mỹ thiết kế, Tor nhận được 60% tài trợ từ Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ để là một mạng lưới an toàn cho các cơ quan chính phủ cũng như những người bất đồng chính kiến chống lại các chế độ áp bức. Nó là một công cụ bảo vệ tính riêng tư đã được dùng cho các mục đích cả thiện lẫn ác. Trong thập niên vừa qua, Tor đã giúp cho giới hoạt động đấu tranh lan truyền tin tức trong sự kiện Mùa xuân Ả Rập; nó đã giúp các nạn nhân bạo hành gia đình trốn tránh những kẻ rình rập trên mạng; và nó đã giúp thường dân lướt mạng mà không bị các hãng quảng cáo theo dõi. Nhưng đồng thời, Dark Net, mà Tor tạo điều kiện để vận hành, đã trở thành nơi ẩn náu chính cho bọn tội phạm như Ross Ulbricht, sáng lập viên của mạng Silk Road (Con đường Tơ lụa) nay đã bị cầm tù; bọn hacker đằng sau các vụ tấn công gần đây vào trang mạng ngoại tình Ashley Madison; và nhóm quốc tế bị cơ quan liên bang triệt phá hồi tháng 7. Là một công cụ cho cả giới hoạt động đấu tranh lẫn giới tội phạm, Tor trở thành một vấn nạn ngày càng nan giải cho các cơ quan thực thi pháp luật – gây khó khăn hơn cho trò may rủi gặp đâu đánh đó của những người cố gắng giữ trật tự cho vùng mất trật tự nhất của Internet. Và cuộc chiến về tương lai của Dark Net có thể quyết định số phận của tính riêng tư trên mạng ở Mỹ và ngoại quốc. Như ông Hickton phát biểu với tạp chí Rolling Stone, “Đó là miền Viễn Tây của Internet.”

Việc mua bán ma túy gần như không thể truy dấu vết được trên mạng Silk Road (Ảnh: Bộ Tư pháp Mỹ)

* * *

Thử tưởng tượng mạng Internet như một núi băng trôi. Phần lớn mọi người chỉ thấy Mạng Bề mặt (Surface Web) trên mặt nước: đó là Internet ta vẫn lướt hàng ngày, từ những tin tức tới đủ chuyện tầm phào và phim ảnh khiêu dâm mà chỉ gần gõ tìm trên Google là ra liền. Nhưng lặn xuống dưới thì ta sẽ thấy Mạng Sâu thẳm (Deep Web) rộng mênh mông: toàn bộ những dữ liệu mà các trang mạng tìm kiếm không thể tìm ra, Mạng Sâu thẳm này lớn hơn nhiều so với Mạng Bề mặt. Mạng lưới Sâu thẳm này chuyển tải những lưu lượng truy cập Internet thường nhật khổng lồ, nhưng được cố ý giữ kín, gồm bất cứ thứ gì cần bảo mật như giao dịch ngân hàng trực tuyến, lưu trữ hồ sơ y khoa, hệ thống trả phí để sử dụng [paywall] (như Netflix), một trang mạng được bảo vệ bằng mật khẩu (như e-mail của ta) hoặc một trang mạng bắt buộc bạn phải tìm kiếm ở đó (giống như khi ta muốn tìm hồ sơ tòa án). Mạng Sâu thẳm này hoàn toàn không có gì bất chính hay phi pháp, và theo một số ước tính có quy mô lớn gấp 500 lần so với Mạng Bề mặt, mạng của những trang quen thuộc như YouTube, Twitter và Tumblr.

Dark Net ẩn náu trong Mạng Sâu thẳm, vì những trang mạng ở đó cũng không bị các trang mạng tìm kiếm tìm ra. Nhưng điểm khác biệt lớn là như sau: Dark Net gồm những người và những trang mạng muốn ẩn danh và, trừ phi bạn dùng trình duyệt Tor, gần như không thể tìm ra được. Tor cho ta sử dụng Mạng Bề mặt, nhưng cũng cho ta lướt mạng Amazon vàSilk Road. Dùng một trình duyệt thông thường như Firefox, ta có thể bị nhận dạng bằng địa chỉ Giao thức Internet (IP) của ta, tức là mã số có thể được truy dấu vết tới thiết bị cụ thể của ta. Nhưng trên Dark Net, vị trí của ta – và vị trí của những người giám sát các trang mạng mà ta tìm kiếm – được giấu kín. Phần lớn sử dụng Tor với những mục đích bảo vệ tính riêng tư hợp pháp. Thực vậy, theo Dự án Tor – tổ chức phi vụ lợi được chính phủ tài trợ chịu trách nhiệm duy trì trình duyệt này – việc lướt mạng Dark Net chỉ chiếm 3% trong lượng sử dụng Tor. (Và các hoạt động tội phạm chỉ là một phần nhỏ trong đó.) Nhưng vì Dark Net dường như quá mờ ám và bí hiểm, nó đã trở nên quá đáng ngại trong trí tưởng tượng của công chúng, một kiểu vơ đũa cả nắm đáng sợ gộp chung mọi thứ kinh hoàng lẩn quất trên mạng: bọn khủng bố, bọn ấu dâm, bọn buôn bán ma túy, những hacker làm mướn.

Trong năm qua, một số phần tử đáng sợ này đã nổi lên. Hồi tháng 5, chính quyền liên bang kết án tù chung thân đối với Ulbricht, sáp lập viên của Silk Road – thị trường chợ đen trên mạng với doanh thu khoảng 200 triệu Mỹ kim. Hồi tháng 8, bọn hacker tiết lộ trên Dark Net thông tin cá nhân của khoảng 36 triệu người sử dụng trang mạng ngoại tình Ashley Madison. Sau khi Nhà nước Hồi giáo nhận trách nhiệm về vụ nổ súng bên ngoài một cuộc thi biếm họa về Nhà Tiên tri Mohammed ở Texas hồi tháng 5, Dark Net là chỗ duy nhất bị đổ lỗi. Michael B. Steinbach, phó giám đốc phụ trách chống khủng bố của FBI, nói với Ủy ban An ninh Nội địa của Hạ viện Mỹ rằng các công cụ mã hóa đã giúp những tên khủng bố như vậy có “một vùng tự do để chiêu mộ, biến thành kẻ cực đoan, âm mưu và lập kế hoạch”. Ông Steinbach cũng nói rằng nếu không có khả năng theo dõi sát sao bọn khủng bố trên mạng, “trong một số trường hợp chúng ta đã qua thời kỳ đi vào vùng u tối. Chúng ta hiện đang u tối.”

Ma túy bị tịch thu từ một người bán trên Dark Net ở Đức hồi tháng 3/2015 (Ảnh: Polizei Sachsen)

Tuy đã có những chiến dịch đình đám triệt phá Darkode và Silk Road