Xã Ngọc Chiến (huyện Mường La, tỉnh Sơn La), một vùng đất mang nhiều điều bí ẩn. Nơi đây kỳ lạ từ những loài hoa nở trái mùa đến những suối nước nóng có khả năng chữa bệnh và hơn hết là những nếp nhà sàn pơ mu độc đáo. Nhà sàn người Thái ở Ngọc Chiến có kiến trúc, hoa văn đầu đón, đầu xà, kèo cột khá tinh xảo, nhà có 4 mái và lầu tứ giác hơi khác biệt so với những nhà sàn Thái khác ở Tây Bắc.

Những ngôi nhà pơ mu theo năm tháng, trải qua bao đời người, những miếng “ngói” pơ mu lâu năm ngả màu đen vẫn bền vững với thời gian, xếp đều tăm tắp trên nóc nhà. Có những mái nhà thời gian kết bụi dầy trên khe gỗ làm cho cỏ cây mọc dăng đầy trên mái.

Những cây gỗ to được dùng dao chẻ ra, không phải dùng đến cưa mà vẫn cứ cho ra những tấm ván thẳng tăm tắp. Gỗ pơ mu không dùng cưa xẻ được, nếu xẻ thì dột từ nóc dột xuống, chỉ có bỏ đi thôi. Phải dùng dao chẻ ra thành kẽ, sau đó dùng nêm gỗ tách từng tấm gỗ theo thớ của nó, sẽ dùng được mãi mà không lo hỏng. Làm “ngói” bằng gỗ pơ mu cũng là một công trình rất công phu.

Người Thái đã sinh sống trên mảnh đất này đã hàng trăm năm. Theo các cụ kể lại thì nơi đây trước là một thung lũng hoang biệt cách trở, thế rồi các thế hệ người Thái về đây sinh cơ lập nghiệp, khi ấy nơi đây bạt ngàn gỗ pơ mu, nó trở thành vật liệu chính để làm nhà và các đồ dùng sinh hoạt trong gia đình. Những nhà sàn pơ mu đã gắn liền với lịch sử, văn hóa của dân tộc Thái ở đây.

Nhìn xa xa, đèo Sam Síp giống như một tấm lá chắn khổng lồ nằm bao quanh ôm trọn trong lòng vùng đất Ngọc Chiến. Sam Síp có nghĩa là 30 con dốc, nó là con đường độc đạo dẫn vào vùng đất mà chính nó bảo vệ và lưu giữ những điều kỳ lạ về thiên nhiên và con người nơi đây. Thấp thoáng những làn khói len lỏi tỏa ra qua những nếp ngói, hương gỗ pơ mu đậm đà, da diết đã bao đời gắn bó với cuộc sống khai hoang, lập nghiệp của người Thái trên vùng đất này.

(Theo Báo Phụ Nữ, vietbao)