Cao nguyên đá
Đá và đá- nét đặc trưng chỉ có ở cao nguyên
đá Đồng Văn. Ảnh: Đức Nguyễn
Chúng tôi có dịp lên mảnh đất này vào những ngày cuối năm, cái lạnh thấu da thịt và sương mù trở thành người bạn đồng hành. Núi, đèo… tất cả hiện ra trước mắt rồi lại biến mất để rồi nhìn lại chỉ thấy con đường đã qua như một dải lụa mềm vắt hờ bên những dãy đá tai mèo đan xen với các thửa ruộng bậc thang. Ngược lên cổng trời Quản Bạ, theo con đường 154km cung đường ngoằn ngoèo, cua đèo gấp khúc hiểm trở mà một bên là núi cao, một bên là vực sâu thăm thẳm Yên Minh – Mậu Duệ, qua đèo Cán Tỷ hiểm trở, uốn lượn như những dải lụa lên cao nguyên đá. Kia là ánh sáng trắng của mây được mặt trời phản chiếu, là xanh ngắt của trời, xanh thẫm của rừng và mảng vàng của nắng chiều hắt bên sườn núi. Và kia nữa, dòng Nho Quế nhỏ bé dưới ánh nắng như một dòng sông bạc vắt mình lơi lả qua các sườn núi… Giữa mênh mông của rừng đá, thỉnh thoảng xuất hiện một vài người Mông gùi củi, gùi rau cỏ nơi núi cao, vách đá cheo leo, sau khúc ngoặt đường đèo. Họ mải miết đi, những bước chân đi trên đá núi mà như trên đường bằng…
Bà con các dân tộc thiểu số H’Mông, Dao, Giáy, Lô Lô, Cờ Lao, Pu Péo… bao đời chỉ biết sống dựa vào đá. Đá làm thành những bờ rào bảo vệ vững chãi hay khuôn hứng nước mưa giữa sườn dốc chênh vênh và ngô cũng vươn mình lên từ khe đá mà cho bắp ngô… Người dân vùng cao Hà Giang tuy nghèo nhưng kiến trúc vẫn tạo được dấu ấn riêng, đặc sắc nhất phải kể đến những bờ rào đá. Lầm lũi như kiến tha lâu đầy tổ, rồi vách rào cũng đầy dần và kín dần thành một vòng tròn bao quanh. Người dân quanh năm sống giữa núi rừng, phương tiện vận chuyển chủ yếu là sức người, nhà nào giàu có may chăng thêm chú ngựa thồ.
Cao nguyên đá Đồng Văn nằm ở bốn huyện: Quản Bạ, Yên Minh, Mèo Vạc và Đồng Văn. Với tổng diện tích hơn 574km2 và độ cao trên 1.000m so với mặt nước biển, cao nguyên Đồng Văn có tới 80% diện lộ đá vôi, với 11 hệ tầng, trong đó có loại trầm tích cổ nhất có niên đại từ 600 đến 400 triệu năm.
Không những thế, cao nguyên đá còn đa dạng về thạch địa tầng, loại hình khoáng sản và phong phú cổ sinh học với hàng ngàn loại của 120 giống thuộc 17 nhóm sinh vật. Hiện nay, trên thế giới có 55 công viên ở 17 nước được UNESCO công nhận và tham gia vào mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu. Trong đó, 10 công viên có hiện tượng địa chất karst (phong hoá đá vôi) nhưng cao nguyên đá Đồng Văn có đặc trưng riêng bởi những kiến tạo tự nhiên gồm hoang mạc đá, rừng đá phong hoá, rừng đá trẻ… Tại Việt Nam, cao nguyên đá Đồng Văn cũng là địa danh đầu tiên được đề nghị công nhận là Công viên địa chất quốc gia.
Cao nguyên đá Đồng Văn chưa được con người khám phá nhiều, chưa bị ảnh hưởng của cuộc sống hiện đại, của đô thị hoá và nơi đây đá chưa biến thành… vôi. Thế nên hãy tranh thủ khám phá ngay vẻ đẹp hoang sơ này bạn nhé.
Lam Thanh
(theo sgtt)